Blog 17 – Dazen

Vanochtend stonden de deuren open aan de schaduwkant van het huis. Lekker met de buitengeluiden genieten van de hete dag. Het waait nauwelijks. Ik zag iets groots binnenvliegen, een typische dazenvlucht: snel, in bogen om je heen en ineens zie je hem niet meer… Dus hup, de deuren dicht, mijn lijf checken, maar ik kon niks vinden. Twee uur later zat hij tegen het raam. Mijn man wilde hem meteen loslaten, maar ik wilde hem toch eerst fotograferen, want ik dacht, ik ken deze daas niet. En nu blijkt het een Rosse knobbeldaas te zijn! Volgens mij een nieuwe soort voor de polder.

Ik dacht vroeger dat je gewoon Dazen had en dat je daarvoor moest uitkijken. Maar inmiddels zijn er al vier soorten in de tuin waargenomen en nu blijkt na een beetje speurwerk dat er tientallen soorten bestaan. Meestal zijn het grote vliegen, waarvan de vrouwtjes in ieder geval flink kunnen steken. (De mannetjes steken niet en komen ook niet op mensen af.) Zij heeft een flinke steeksnuit en heeft mij in ieder geval een keer door mijn t-shirt heen gestoken! Tijdens het steken houden ze zich goed vast. Je moet een daas echt van je afslaan. Het schijnt dat ze hun slachtoffer, een mens of een koe of paard, vinden aan de hand van uitgeademde koolstofdioxide, beweging, warmte en geuren zoals zweet. 

Ik ben al vaker gestoken door een daas, zeker bij windstil en broeierig warm weer als ik in de tuin werk. Er komt een flinke bult en het jeukt. Soms lukt het om de Daas een flinke mep te geven, maar als ze geluk heeft, gaat ze ervan door met een goede teug bloed. Ze steekt maar één keer. Net als bij muggen, is het eiwitrijke bloed belangrijk voor de ontwikkeling van hun eitjes. Want daar gaat het om bij een dazenvrouw: paren, bloed zuigen, eitjes laten rijpen en ze dan in grote hoeveelheden op bladeren afzetten. Het liefste in de buurt van water. Die komen dan binnen twee weken uit. De larven hebben water of vocht nodig en leven van andere insecten. De volwassen dazen leven maar kort, een week of zes. 

Vrouwtjes hebben geregeld opvallend gekleurde ogen. Knobbeldazen hebben ogen met een tot drie rode banden en Regendazen juist een grillig patroon van banden. Mannetjes hebben grote ogen, die elkaar – vrijwel – raken. Daarmee kun je ze goed onderscheiden van de dames.

Dus met dit hete weer en binnenkort waarschijnlijk onweersbuien, is het een uitgelezen kans om dazen te vinden…

Wil je meer weten, download dan de Veldgids Dazen 

Henk van Alst, henk@wilmkebreek.nl

Permanente koppeling naar dit artikel: https://www.wilmkebreek.nl/index.php/2022/07/blog-17-dazen/

Verslag met foto’s van kindermiddag

Het verslag met foto’s van de kindermiddag ‘Waterdiertjes zoeken’ op woensdag 29 juni j.l. staat vind je hier.

Permanente koppeling naar dit artikel: https://www.wilmkebreek.nl/index.php/2022/07/verslag-met-fotos-van-kindermiddag/

Blog 16 – De Grote wolbij; een brutale donder

Op 9 juni zat er al een vrouwtje Grote wolbij lekker van de Bosandoorn te genieten, een plant die ik een paar jaar terug als onkruid eruit trok. En nu ben ik blij met de Bosandoorn, want het trekt sommige bijensoorten aan, zoals de Grote wolbij. Naast het gevoel dat de zomer eraan komt, vind ik deze wolbij namelijk een leuke bijensoort! Het is een flinke en opvallend bij. Hij lijkt op een wesp, maar ze zijn veel ronder. Ze zijn helemaal niet bang aangelegd en je kunt ze rustig bekijken en fotograferen. Het eerste mannetje zag ik wat later, op 26 juni. Meestal komen bij wilde bijen de mannetjes als eerste uit hun cocon, maar bij deze soort zijn het dus de vrouwtjes. Het mannetje is een stuk groter dan het vrouwtje en heeft een flinke beharing aan de – dunne – voorpoten. Het vrouwtje heeft dikkere poten dan het mannetje. Maar aan het gedrag zijn de geslachten ook goed uit elkaar te houden. Hij bewaakt zijn territorium van ca. 1-2 m2 en zorgt dat concurrenten, zoals andere mannetjes, maar ook hommels, honingbijen en grote zweefvliegen ophoepelen. Hij vliegt resoluut op ze af, botst er gewoon tegenaan en gaat terug naar zijn post. Ik heb wel eens gehad dat ik tijdens het fotograferen ineens een mannetje voor mij had, als een helikopter in de lucht, die mij aandachtig zat op te nemen.

Zodra het mannetje een vrouwtje ziet, stormt de bruut meteen op haar af en probeert te paren. Zij wil dat meestal niet en probeert hem van zich af te schudden. Dat lukt soms, maar hij heeft stevige poten om haar te kunnen vastpakken. Anders dan bij andere wilde bijen kunnen er meerdere paringen plaatsvinden met meerdere partners.

Het vrouwtje verzamelt haren van het blad van bijvoorbeeld ezelsoor of op knoppen van prikneus. Ze schraapt die af van blad of knop en bedekt er de nestholte mee. Omdat ik dat wel eens wilde zien, is er dit jaar speciaal voor haar een mooie, jonge Ezelsoor aangeplant, maar ik zie nog geen sporen op het blad dat hier een vrouwtje actief is geweest. In ieder geval gaan de verzamelde haren, de ‘wol’, naar het nest. Vervolgens vliegt ze van bloem naar bloem om nectar en stuifmeel te verzamelen voor haar nest. Op dit moment is het druk bij het bijenhotel en dat vindt zij niet prettig. Ze zoekt liever een rustig plekje op. Haar nest heb ik nog niet gevonden…

Eind juli zijn de meeste nesten wel klaar met gevulde broedcellen. De volwassen bijen sterven spoedig. Vorig jaar zag ik de laatste op 12 augustus. In een paar weken tijd hebben de larven hun voorraad nectar en honing gegeten, zijn een paar keer verveld, spinnen een cocon en wachten het voorjaar daarin af.

De – zeldzame – Geelgerande tubebij parasiteert op de Grote wolbij. Ik fotografeerde een mannetje op Havikskruid.

Transitie

Ik ben in transitie. Of eigenlijk moet ik zeggen: de tuin is in transitie. Mijn denken over tuinieren is aan het veranderen. Ik ben, zoals velen, begonnen met een tuin vol opvallende bloemen, struiken en bomen. Maar na het lezen over insecten en hun relatie met bloemen, begrijp ik dat inheemse insecten voor een groot deel afhankelijk zijn van inheemse planten. Daarom ben ik bezig met een verandering naar veel meer wilde planten in de tuin en probeer ze ook te kweken. De planten moeten wel slakkenbestendig zijn, want anders zijn ze zo weg. Ik ben dus flink aan het experimenteren. Dit jaar is een border zo ingericht dat het merendeel van de planten hier gewoon in de buurt voorkomt. Ik laat het zijn gang gaan en dat is voor mij best lastig. De moerasrolklaver woekert in die border en ik vraag me af hoe ik dat volgend jaar weer ga aanpakken/beteugelen. Maar er zoemen wel enorm veel soorten insecten rond. Zo zijn er nog nooit zoveel Grote wolbijen in de tuin geweest als dit jaar. Ze houden van paarsrode en roze lipbloemigen, zoals Andoornsoorten en Hartgespan, maar ze zijn ook dol op klaversoorten. De border met de Moerasrolklaver is blijkbaar een eldorado voor ze. Naast deze border is er ook nog een hoekje met Betonie en in het moeras is Moerasandoorn aangeplant. Die Andoorns zijn trouwens ook belangrijk voor de Andoornbij (ook zeldzaam) die ik hier af en toe waarneem.

Wil je meer weten, download dan de pdf ‘Gasten van bijenhotels‘.

Permanente koppeling naar dit artikel: https://www.wilmkebreek.nl/index.php/2022/07/blog-16-de-grote-wolbij-een-brutale-donder/

Waterdiertjes zoeken

Woensdagmiddag hebben 13 enthousiaste kinderen waterbeestjes gezocht in de poldersloot van de B&B achter de boerderij aan de Kadoelenweg. De resultaten zijn ingevoerd op de website van de IVN/slootjesdagen. De sloot krijgt een cijfer voor de ‘kwaliteit’. Het rapport en cijfer in het kort:

Waterdiertjes

Resultaat
DIERTJES 87
SOORTEN 15

TYPE WATER Sloot
Voor type water ‘Sloot’ is de gemiddelde score in Nederland 4.4
Score van jouw inzending 6.6

Op https://www.waterdiertjes.nl/#/info kun je de hele telling terugvinden.

Een verslag met foto’s volgt op de Wilmkebreekwebsite!

Permanente koppeling naar dit artikel: https://www.wilmkebreek.nl/index.php/2022/06/waterdiertjes-zoeken/

Waterbeestjes zoeken

Eind deze maand organiseert de Vereniging tot Behoud van de Wilmkebreekpolder een middag voor de kinderen in de buurt. We gaan waterbeestjes zoeken en bekijken. De activiteit is op woensdag 29 juni van 15:00 – 17:00 uur. Het is voor kinderen vanaf 6 jaar. Opgeven doe je via een e-mail naar natuur@wilmkebreek.nl. Vermeld in de e-mail naam en leeftijd van de deelnemer(s). Een week van tevoren krijg je per e-mail bericht over de locatie en andere bijzonderheden.

Permanente koppeling naar dit artikel: https://www.wilmkebreek.nl/index.php/2022/06/waterbeestjes-zoeken/

Blog 15 – Zuigen en stinken

De lente is dit jaar weer zonnig en warm. De Bosandoorn en Witte dovenetel staan er prachtig bij. En al snel verschijnt ook de Andoornschildwants. Ik zat er op te wachten: het is een mooie en kleine wants. Hij leeft van deze lipbloemen. Hij lijkt een beetje op een kever, maar op de rug, onder de schouder, kun je goed het driehoekige schildje zien: een schildwants dus.

Schildwantsen hebben een snavel, eigenlijk een vergroeide onderlip. Die steekt hij in een plant of fruit of insect en zuigt de sappen eruit. Bessen waar een Bessenschildwants aan heeft gezogen, zien er niet best uit, maar smaken doen ze zeker niet, want het is vaak ook nog met een onsmakelijk goedje besmeurd. In de achterzijde van zijn borststuk zitten klieren die een afscheiding produceren. Deze geurt sterk, is soms zelfs giftig, en wij vinden het een onaangename geur. (Het lijkt op wat een lieveheersbeestje doet als die zich bedreigd voelt. Die laat dan een geel en plakkerig kwakje achter en het ruikt vies.) Een vogel bijvoorbeeld zal zich na zo’n wants de stank en smerige smaak herinneren en de rest met rust laten. Met die geur wordt veel gecommuniceerd. Vijanden, roofinsecten, zullen op een afstandje blijven, maar soortgenoten worden er juist door aangetrokken. (Hoewel er schijnen sluipwespen te zijn die er ook door worden aangetrokken en op de eieren parasiteren.) De seksen hebben elkaar zo gevonden en zullen langdurig paren, met de achterlijven tegen elkaar. Je kunt ze dan ook makkelijk fotograferen. Onduidelijk is wie het mannetje en wie het vrouwtje is, want ze lijken ook nog op elkaar. Uit de eitjes kruipen nimfen; ze zien er al een beetje uit als de ouders, maar kunnen nog niet vliegen. De kleur van een nimf kan wel anders zijn dan die van het adulte exemplaar, zoals bij de de Blauwe Schildwants, overigens een echte vleeseter. Zoals de naam al aangeeft, is het volwassen dier blauw, maar de nimf is rood met zwarte banden, een teken dat hij niet zo eetbaar is. Na elke vervelling gaat de nimf meer op het volwassen insect lijken.

De lentes zijn de laatste jaren sowieso vaker zonnig en warm. Zuidelijke soorten, zoals de Grauwe schildwants genieten daarvan. Wie weet wat de klimaatverandering nog meer naar het noorden lokt…

Wil je meet weten over wantsen, download dan de Veldgids Wantsen van EIS.

Permanente koppeling naar dit artikel: https://www.wilmkebreek.nl/index.php/2022/06/blog-15-zuigen-en-stinken/

Blog 14 – Nieuw: Bladhaantjes

Het is toch weer zo’n genot om overal om je heen dat sappige en frisse groen te zien. Ik krijg er goede zin van. En dan lekker de plantjes verzorgen en moeite doen dat het ze aan niets ontbreekt. En dat is nu ook precies waar bladhaantjes dol op zijn, op dat sappige groene blad. Een eldorado, zo voor het grijpen! 

Kieskeurig

Maar ja, dat vonden andere bladhaantjes dus ook en dus is de ene bladhaan gespecialiseerd in het ene plantje en de andere in precies die andere. Zo lopen ze elkaar niet in de weg en is iedereen blij. 

Alleen wij mensen zijn daar niet blij van, want blaadjes met gaatjes willen we. En toch is het de moeite waard eens van de schoonheid van deze bladeter te genieten.

Een mooi voorbeeld van zo’n keiskeurige eetvoorkeur is de Muntgoudhaan. De eerste keer dat we die tegenkwamen, waren we blij met zo’n mooie kever in de Munt. Maar aan het einde van het seizoen was er van de planten niet veel meer over en nu zelfs helemaal verdwenen. Alleen door Muntplanten in een aparte pot te zetten en streng te bewaken en te verzorgen, lukt het om ervan te oogsten. Maar er zijn ook insecten die de eitjes en larven eten, zoals het Lieveheersbeestje.

En elk jaar wordt de Waterlelie enorm gewaardeerd door iets. Aan het einde van het seizoen ziet de plant er niet meer uit. Eindelijk heb ik hem gevonden en had al wel een idee. Het vloog toevallig tegen me aan. Gauw een foto met de iPhone en opzoeken op Waarneming.nl wat het is. Het bleek de Waterleliehaan te zijn. Dat kon ook haast niet anders. Wat moet dit beestje massaal voorkomen…

Nieuw

En dit jaar dan iets nieuws in de kruidentuin: de Rozemarijngoudhaan. Een prachtig insect. De Rozemarijn is nu nog mooi, maar ik ben bang dat dat niet zo lang zal duren. Het is eigenlijk een soort uit het Middellandse Zeegebied en nu dus ook hier actief.

Een andere nieuweling is de Hennepnetelgoudhaan. Deze kever is wel algemeen in Europa en heeft een voorkeur voor een waaier van lipbloemigen, zoals Hennep- en Dovenetel, Andoorn, Brunel, Kattenkruid, Zenegroen en ook weer een aantal soorten uit de Kruidentuin. Niet zo kieskeurig, maar toch pas dit jaar voor het eerst waargenomen.

Als je vragen of opmerkingen hebt op deze blog, mail dan naar: henk@wilmkebreek.nl

Permanente koppeling naar dit artikel: https://www.wilmkebreek.nl/index.php/2022/05/14-nieuw-bladhaantjes/

30 april: vogels kijken!

Weet u het nog: we gaan vogels kijken in de Wilmkebreekpolder op zaterdag 30 april, 13 uur. Voor jong en oud op het pleintje naast de polder in nieuwbouwwijk Klein Kadoelen!

Lepelaar

Daarna kunt u nog doorlopen naar volkstuin De Bongerd, waar voor de kleintjes een dwaalspoor is uitgezet van het stoute konijn. Dwaalkaarten af te halen in het boekenhuisje in de volkstuin.

Permanente koppeling naar dit artikel: https://www.wilmkebreek.nl/index.php/2022/04/30-april-vogels-kijken/

Winnaar fotowedstrijd 2021 bekend!

Op de Algemene Ledenvergadering van 11 april 2022 is de uitslag van de fotowedstrijd 2021 bekend gemaakt. De gelukkige winnaar is geworden Harald Hooghiemstra met zijn winnende foto van de maand februari: een panoramafoto van de besneeuwde en bevroren Wilmkebreekpolder.

Besneeuwde en bevroren Wilmkebreekpolder – foto Harald Hooghiemstra

Harald heeft als prijs een jaarabonnement op een fotografie-magazine gewonnen.

Als tweede is geëindigd Rasmus Bechster met zijn winnende foto van de maand april: een buizerd in volle vlucht boven de polder. Als derde is geëindigd Harmen Lewin met zijn winnende foto van de maand oktober: een volle regenboog boven een herfstige polder.

Permanente koppeling naar dit artikel: https://www.wilmkebreek.nl/index.php/2022/04/winnaar-fotowedstrijd-2021-bekend/

Stem voor de Foto van het jaar – 2021

Stem!

De Fotowedstrijd Wilmkebreekpolder is in februari 2021 gestart en we hebben gedurende 10 maanden heel veel foto’s ontvangen. Het fotobestand van de Vereniging is enorm uitgebreid. Dank daarvoor!

De vraag is nu om een keuze te maken uit de elf mooiste foto’s en te stemmen. Dit kan tot woensdagnacht 6 april 24:00 uur.

Klik op https://www.wilmkebreek.nl/index.php/fotowedstrijd-wilmkebreekpolder/ om te kunnen stemmen.

Of ga naar www.wilmkebreek.nl en klik op de foto van de fotowedstrijd.

De winnaar zal op de Algemene Ledenvergadering maandag 11 april om 20.00 uur in de Bongert een leuke prijs overhandigd krijgen: een jaarabonnement op een tijdschrift op het gebied van natuurfotografie!

Dus doe mee en kies de mooiste foto van het jaar 2021!

Marga, Sabine en Henk

Permanente koppeling naar dit artikel: https://www.wilmkebreek.nl/index.php/2022/04/stem-voor-de-foto-van-het-jaar-2021/