24 augustus 2023
De voordeur klemde al tijdje en ik ging toch maar eens kijken hoe dat verholpen kon worden. Met wat kracht had ik hem dan open om de deur en het kozijn eens goed te inspecteren. Zit er op de drempel een eigenaardig groepje gedroogde drollerige modder. Bij nadere inspectie lijken het wel broedcellen van iets te zijn, maar het is niet de oorzaak van de klemmende deur.
Een paar weken later fotografeer ik een prachtige vrouw Urntjeswesp op Moeraskruiskruid, Jacobaea paludosa. (Ik ben blij met deze plant in een zonnig en nat gedeelte van de tuin, want het trekt veel insecten aan én is bestendig tegen slakkenvraat.) Tijdens het uitzoeken hoe een Urntjeswesp leeft, lees ik dat het een solitaire metselwesp is, dus elk vrouwtje bouwt haar eigen nest: een urntje van klei of leem.
Ongeveer 10 meter vanaf de voordeur had ik een jaar eerder een kist met leem in de zon geplaatst om Sachembijen te verleiden er een nest in te maken. Dat deden ze ook. Dit jaar zag ik een lege pop (?) half het leem uitsteken. De bij was gevlogen.
Leemwesp
De Urntjeswesp die van de nectar snoepte op Moeraskruiskruid is volgens mij Eumenes papillarius. Gelukkig zijn er maar vier soorten van deze leemwespen in Nederland (De Nederlandse wespen) en aan de hand van fotografische determinatie op Nederlandsesoorten.nl kom ik op deze soort. Het kan dus haast niet missen, hoewel de details tussen de soorten minimaal zijn.
Hij voelt zich wel op zijn gemak in de buurt van mensen en maakt het liefst een rij urntjes onder kozijnen of stenen en dergelijke of in ons geval op de drempel onder de voordeur.
De Urntjeswesp had blijkbaar ook van de leemkist gebruik gemaakt. Het vrouwtje maakt dan met wat water in haar krop het leem los en neemt het mee naar het te bouwen urntje. Als ze klaar is, stopt ze er enkele verlamde spannerlarven in (daarover later meer) en legt er dan een eitje bij. In een nest waar een mannetje komt, wordt niet zo veel voedsel gelegd, terwijl het nest waar het vrouwtje in komt, gevuld wordt met wel vier rupsen. Ten slotte kan de deksel erop gemetseld worden, zodat de larve zich ongestoord kan ontwikkelen. Hij overwintert als larve en verpopt zich dan in het voorjaar. Ga voor het uitgebreide verhaal naar: Bestuivers.nl
Sporkehout
De volwassen wesp voedt zich niet alleen met nectar van Moeraskruiskruid, maar eigenlijk vooral van Sporkehout of Vuilboom (Rhamnus frangula). Die houdt van een zure, vochtige bodem. Hij bloeit al vanaf mei tot de herfst en de kleine wittige bloempjes trekken veel insecten aan, zowel bijen, maar vooral solitaire wespen. De struik geeft blijkbaar veel nectar af. Citroenvlinders en Boomblauwtjes zetten er graag hun eitjes op af. De bessen, giftig voor mensen, worden graag gegeten door vogels. Een aanrader voor de tuin dus.
Spanner
Spanners behoren tot een grote familie van kleine nachtvlinders, de Geometridae. De meeste soorten vliegen trouwens al in de avondschemering. De rupsen zijn goed te herkennen, omdat ze tijdens het lopen hun achterpoten helemaal tegen hun voorpoten aanzetten. Het omhooggespannen lichaam is dan goed te zien. Als de rups onbeweeglijk in een struik zit, dan lijkt het wel op een takje en is voor ons en vogels vrijwel onzichtbaar. De Urntjeswesp zal vermoedelijk op de geur van de rups afkomen en weet ze feilloos te vinden.
De volwassen vlinder is makkelijk van dagvlinders te onderscheiden omdat hun antennen niet knotsvormig zijn zoals bij dagvlinders, maar veervormig bij mannetjes en draadvormig bij vrouwtjes.
Binnenkort moeten we eigenlijk de kozijnen van de ramen aan de voorkant weer eens schilderen, maar ik zal toch eerst eens goed onderzoeken of de leemwesp daar ook een mooi plekje voor haar jongen heeft gevonden.
Heb je nog vragen stuur dan een email naar: Henk@wilmkebreek.nl
