Per 1 januari 2024 is de nieuwe ‘Omgevingswet’ van kracht geworden. Deze wet vervangt de huidige ‘Wet Natuurbescherming’. De gemeente Amsterdam heeft in 2023, vooruitlopend op het van kracht worden van de ‘Omgevingswet’, alvast een vernieuwing en actualisatie willen doorvoeren van het ‘Beleidskader Hoofdgroenstructuur’. Dit voornemen was ook van belang voor de Wilmkebreekpolder, want deze maakt deel uit van de Amsterdamse hoofdgroenstructuur.
Die voorgenomen actualisatie staat niet op zich maar hangt samen met de ideeën en de langetermijnvisie zoals die zijn verwoord in de ‘Groenvisie 2020-2050’ van december 2020 (zie pagina Groenvisie 2020-2050) en daarna in de ‘Omgevingsvisie Amsterdam 2050’van juli 2021 (zie pagina Omgevingsvisie Amsterdam 2050). Op 25 oktober 2022 is door het College van Burgemeester en Wethouders van Amsterdam een nieuw ‘Beleidskader Hoofdgroenstructuur’ ter accordering voorgelegd aan de gemeenteraad (klik op Beleidskader Hoofdgroenstructuur om in te zien) . De concept-versie was begin van het jaar al vrijgegeven voor inspraak en advies. De vereniging heeft – naast vele andere partijen en burgers – ook een inspraakreactie ingestuurd. Naar aanleiding van de vele inspraakreacties en omdat de aangepaste versie van het nieuwe beleidskader nogal verschilde van de concept-versie, heeft de Commissie RO van de gemeenteraad op 10 januari 2023 een speciale bijeenkomst georganiseerd. Op deze bijeenkomst is het nieuwe beleidskader en de ingebrachte kritiek nader besproken. Op 25 januari 2023 heeft de voltallige gemeenteraad zich over het ‘Beleidskader Hoofdgroenstructuur’ gebogen. Ook is een petitie van een groot aantal verontruste Amsterdammers behandeld waarin werd aangedrongen op het verwerpen van de aangepaste versie van het nieuwe beleidskader. Naar aanleiding hiervan heeft de gemeenteraad besloten om een raadgevend referendum over het beleidskader te houden. Dit referendum heeft op 6 juni 2024 plaats gevonden (gelijk met de verkiezingen voor het Europese parlement). Van de mensen die gestemd hebben heeft een meerderheid aangegeven niet akkoord te gaan met het nieuwe ‘Beleidskader Hoofdgroenstructuur’. Voorlopig blijft daarom het huidige ‘Beleidskader Hoofdgroenstructuur’ (onderdeel van de ‘Structuurvisie Amsterdam 2040’) van kracht en blijven de huidige bepalingen en regels voor de hoofdgroenstructuur van toepassing.
Groentypes
Het voorgestelde nieuwe ‘Beleidskader Hoofdgroenstructuur’ is dus verworpen. Toch is het interessant om dit beleidskader nog eens nader te bekijken omdat het de denkrichting aangeeft voor zowel toekomstige veranderingen in de hoofdgroenstructuur als voor de nieuwe regels die gaan gelden voor de groene gebieden (bijvoorbeeld welke ontwikkelingen binnen de hoofdgroenstructuur passend zijn en welke niet).
In het verworpen nieuwe beleidskader wordt een nieuwe groentype-indeling gehanteerd. Er worden acht verschillende groentypes onderscheiden: ‘stadspark’, ‘stadsplantsoen’, ‘natuurpark’, ‘sportpark’, ‘tuinpark’, ‘gedenkpark’, ‘landschap’, en ‘groene verbinding’. In onderstaande ’toetskaart’ uit het nieuwe ‘Beleidskader Hoofdgroenstructuur’ is de groentype-indeling gevisualiseerd. Vergeleken met de oude indeling verdwijnen de groentypes ‘ruigtegebied-struinnatuur’, ‘stadsrandpolder’ en ‘curiosa’. Daarvoor komen terug de groen-types ‘stadsplantsoen’, ‘natuurpark’ en ‘groene verbinding’. Het groentype ‘groene verbinding’ vervangt de bestaande ‘ecologische structuur’ (met eigen beschermingsregime). Verder zullen ook onderdelen van het Amsterdamse ‘watersysteem’ met aanliggende groene oevers én de zogenaamde ‘Hoofdbomenstructuur’ in de hoofdgroenstructuur worden opgenomen. Vanwege de wateronderdelen wordt in de ‘Omgevingsvisie Amsterdam 2050’ gesproken van het groen-blauwe raamwerk.
De toetskaart en de bijbehorende beleidsregels in het nieuwe ‘Beleidskader Hoofdgroenstructuur’ zouden in principe voor een periode van 10 jaar gaan gelden. Maar het voornemen was ook om periodiek, elke 2 jaar, een actualisatie door te voeren; hierdoor zou de hoofdgroenstructuur een meer flexibele opzet krijgen.
Waarden en functies
In de ‘Omgevingsvisie Amsterdam 2050’ wordt voor het groen in Amsterdam een zogenaamde waardenbenadering voorgesteld. Die waardenbenadering is in het verworpen nieuwe ‘Beleidskader Hoofdgroenstructuur’ overgenomen en is daar gecombineerd met een functiebenadering. Zo ontstonden maar liefst tien verschillende waarden die aan een groen gebied of groene verbinding konden worden toegekend: ‘natuur’, ‘recreatie’, ‘voedsel’, ‘sociaal’, ‘educatie’, ‘cultuurhistorie’, ‘beleving’, ‘gezondheid’, ‘duurzaamheid’, en ‘leefklimaat’. Bijzonder is dat nog een extra waardenlaag ‘stadsnatuur’ werd gedefinieerd (de donkergroene gebieden in onderstaande figuur), die over alle andere aan een gebied toegekende waarden kon worden heengelegd. Met het predicaat ‘stadsnatuur’ kon worden aangegeven dat ‘natuur’ de belangrijkste (ontwikkel)waarde is voor het betreffende groene gebied of de betreffende groene verbinding, en dus dat natuur altijd voorrang heeft op andere (ontwikkel)waarden.
Wilmkebreekpolder
De Wilmkebreekpolder heeft in het verworpen nieuwe ‘Beleidskader Hoofdgroenstructuur’ de groentypering ‘landschap’ gekregen (de vereniging heeft daar op een inspraakreactie bij de ‘Omgevingsvisie Amsterdam 2050’ op aangedrongen). Aan de polder zijn voorts de drie prioritaire waarden ‘natuur’, ‘voedsel’, en ‘cultuurhistorie’ toegekend en daarnaast de waarden ‘beleving’, ‘duurzaamheid’, en ‘gezondheid’. Verheugend is dat ook het predicaat ‘stadsnatuur’ aan de Wilmkebreekpolder is toegekend (donkergroen in bovenstaande figuur). Wanneer het nieuwe ‘Beleidskader Hoofdgroenstructuur’ niet was verworpen zou de natuur(ontwikkeling) in de Wilmkebreekpolder in de toekomst dus steeds hebben geprevaleerd boven alle andere toegekende waarden! Het predicaat ‘stadsnatuur’ voor de Wilmkebreekpolder, zoals eerder genoemd in de ‘Omgevingsvisie Amsterdam 2050’, blijft overigens nog wel van kracht, maar zal nu opnieuw nader moeten worden uitgewerkt.
