Per 1 januari 2024 wordt de nieuwe wet ‘Omgevingswet’ van kracht. Deze wet vervangt de huidige ‘Wet Natuurbescherming’. De gemeente Amsterdam heeft in 2023, vooruitlopend op de toekomstige ‘Omgevingswet’, alvast een vernieuwing en actualisatie willen doorvoeren van de zogenaamde hoofdgroenstructuur van de stad. Dit was van belang voor de Wilmkebreekpolder, want deze maakt deel uit van de Amsterdamse hoofdgroenstructuur.
Het voornemen om de huidige hoofdgroenstructuur te actualiseren, hangt samen met de ideeën en de langetermijnvisie zoals die zijn verwoord in de ‘Groenvisie 2020-2050’ van december 2020 en daarna in de ‘Omgevingsvisie Amsterdam 2050’ van juli 2021. Op 25 oktober 2022 is door het College van Burgemeester en Wethouders van Amsterdam een ‘Beleidskader Hoofdgroenstructuur’ ter accordering voorgelegd aan de gemeenteraad. De concept-versie was begin van het jaar al vrijgegeven voor inspraak en advies. De vereniging heeft – naast vele andere partijen en burgers – ook een inspraakreactie ingestuurd. Naar aanleiding van de vele inspraakreacties en omdat de aangepaste versie van het beleidskader nogal verschilde van de concept-versie, heeft de Commissie RO van de gemeenteraad op 10 januari 2023 een speciale bijeenkomst georganiseerd. Op deze bijeenkomst is het beleidskader en de ingebrachte kritiek nader besproken. Op 25 januari 2023 heeft de voltallige gemeenteraad zich over het ‘Beleidskader Hoofdgroenstructuur’ gebogen. Ook is een petitie van een groot aantal verontruste Amsterdammers behandeld waarin werd aangedrongen op het verwerpen van de aangepaste versie van het beleidskader. Naar aanleiding hiervan heeft de gemeenteraad besloten om een raadgevend referendum over het beleidskader te houden. Dit referendum zal op 6 juni 2024 worden gehouden (gelijk met de verkiezingen voor het Europese parlement). Voorlopig blijft de huidige hoofdgroenstructuur van kracht. Deze hoofdgroenstructuur is uitgewerkt in het nu nog van toepassing zijnde oude ‘Beleidskader Hoofdgroenstructuur’ (onderdeel van de ‘Structuurvisie Amsterdam 2040’)
Groentypes
Het nieuwe ‘Beleidskader Hoofdgroenstructuur’, dat dus nog niet van kracht is, geeft aan hoe de huidige hoofdgroenstructuur zal worden geactualiseerd en noemt de regels die gaan gelden voor de groene gebieden en de verbindingen tussen de groene gebieden. Tevens wordt aangegeven welke ontwikkelingen binnen de hoofdgroenstructuur passend zijn en welke niet. In het nieuwe beleidskader wordt een nieuwe groentype-indeling gehanteerd. Er worden acht verschillende groentypes onderscheiden: ‘stadspark’, ‘stadsplantsoen’, ‘natuurpark’, ‘sportpark’, ‘tuinpark’, ‘gedenkpark’, ‘landschap’, en ‘groene verbinding’. In onderstaande ’toetskaart’ uit het nieuwe ‘Beleidskader Hoofdgroenstructuur’ is de groentype-indeling gevisualiseerd. De toetskaart zal worden gebruikt om nieuwe stedelijke ontwikkelingen op inpasbaarheid te toetsen. Vergeleken met de oude indeling verdwijnen de groentypes ‘ruigtegebied-struinnatuur’, ‘stadsrandpolder’ en ‘curiosa’. Daarvoor komen terug de groen-types ‘stadsplantsoen’, ‘natuurpark’ en ‘groene verbinding’. Het groentype ‘groene verbinding’ vervangt de zogenaamde ‘ecologische structuur’ (die een eigen beschermingsregime had). De ecologische structuur maakt volgens het nieuwe beleidskader voortaan dus deel uit van de hoofdgroenstructuur. Verder zullen ook onderdelen van het Amsterdamse ‘watersysteem’ met aanliggende groene oevers én de zogenaamde ‘Hoofdbomenstructuur’ in de hoofdgroenstructuur worden opgenomen. Vanwege de wateronderdelen wordt in de ‘Omgevingsvisie Amsterdam 2050’ gesproken van het groen-blauwe raamwerk.
De toetskaart en de bijbehorende beleidsregels in het nieuwe ‘Beleidskader Hoofdgroenstructuur’ gaan in principe voor een periode van 10 jaar gelden. Maar het voornemen is om periodiek, elke 2 jaar, een actualisatie door te voeren; hierdoor krijgt de hoofdgroenstructuur een meer flexibele opzet. De belangrijkste regels uit het ‘Beleidskader Hoofdgroenstructuur’ zullen, samen met andere beleidskaders, worden vertaald naar het nog te maken Amsterdamse Omgevingsplan. Dit gebeurt via een ‘basisregelset’, waarna een nadere doorvertaling naar de lokale omgevingsplannen (die de huidige bestemmingsplannen gaan vervangen) zal worden gemaakt.
Waarden en functies
In de ‘Omgevingsvisie Amsterdam 2050’ wordt voor het groen in Amsterdam een zogenaamde waardenbenadering voorgesteld. Die waardenbenadering is in het nieuwe ‘Beleidskader Hoofdgroenstructuur’ overgenomen, maar wordt daar gecombineerd met een functiebenadering. Zo ontstaan maar liefst tien verschillende waarden die aan een groen gebied of groene verbinding kunnen worden toegekend: ‘natuur’, ‘recreatie’, ‘voedsel’, ‘sociaal’, ‘educatie’, ‘cultuurhistorie’, ‘beleving’, ‘gezondheid’, ‘duurzaamheid’, en ‘leefklimaat’. Bijzonder is dat nog een extra waardenlaag ‘stadsnatuur’ is gedefinieerd (de donkergroene gebieden in onderstaande figuur), die over alle andere aan een gebied toegekende waarden wordt heengelegd. Met het predicaat ‘stadsnatuur’ wordt aangegeven dat ‘natuur’ de belangrijkste (ontwikkel)waarde is voor het betreffende groene gebied of de betreffende groene verbinding, en dus dat natuur altijd voorrang heeft op andere (ontwikkel)waarden.
Wilmkebreekpolder
De Wilmkebreekpolder heeft in het nieuwe ‘Beleidskader Hoofdgroenstructuur’ de groentypering ‘landschap’ gekregen (de vereniging heeft daar op een inspraakreactie bij de ‘Omgevingsvisie Amsterdam 2050’ op aangedrongen). Aan de polder zijn voorts de drie prioritaire waarden ‘natuur’, ‘voedsel’, en ‘cultuurhistorie’ toegekend en daarnaast de waarden ‘beleving’, ‘duurzaamheid’, en ‘gezondheid’. Verheugend is dat ook het predicaat ‘stadsnatuur’ aan de Wilmkebreekpolder is toegekend (donkergroen in bovenstaande figuur). Dit betekent dat de natuur(ontwikkeling) in de Wilmkebreekpolder in de toekomst steeds zal prevaleren boven alle andere toegekende waarden!
Helaas is het op dit moment onzeker of dit alles realiteit zal worden. Immers het nieuwe ‘Beleidskader Hoofdgroenstructuur’ zal onderwerp zijn van een raadgevend referendum, waarin de vraag centraal staat of het beleidskader in de door de gemeente voorgestelde opzet acceptabel is. Het predicaat ‘stadsnatuur’ voor de Wilmkebreekpolder is daarmee (voorlopig?) van de baan.
