14 juli 2024

Vorige week liep ik door het Kadoelerduin. Het Kadoelerduin? Duinen in Amsterdam? Nee, inderdaad, geen echt duin, maar het lijkt een beetje op een duin. Ik bedoel het gebied zuidelijk van de Kadoelerbreek, tussen de Buiksloterdijk en het Vikingpad. Een deel wordt kort gehouden en daar grazen graag Konijnen. Het is ook een hondenuitlaatveld, dus een beetje oppassen waar je loopt als je door het gebied struint, bijvoorbeeld in een kruidenrijk deel waar veel planten bloeien. Op dit moment kleurt het gebied geel van het Duinkruiskruid. Die trekken nu veel insecten aan. En die trekken weer jagers aan, zoals de Gewone krabspin. De spin op de foto zat helemaal boven in een Duinkruiskruidplant, een beetje verstopt, hij had een prooi gevangen. Ik denk dat de prooi een Gewone pendelvlieg was. 

Geduld

Maar nadat ik thuis een en ander uitgezocht had over deze spin in de Basisgids Spinnen van Caroline Elfferich (KNNV Uitgeverij), las ik dat het een ‘vrije jager’ was. Het is dus een spin die zonder web zijn eten vangt. Krabspinnen zitten heel stilletjes en verstopt boven in een plant of struik, wachten geduldig af tot een prooi hun kant op komt en overvallen die dan. Renspinnen doen hetzelfde, maar die kunnen hun prooi ook nog achtervolgen.

Springspin

Een bekende ‘vrije jager’ is de Schorsmarpissa, een springspin. Hij is overdag actief, soms kom je hem binnenshuis tegen of buiten op een terrastafel. Eigenlijk een aandoenlijk spinnetje met zijn mooie grote ogen. Hij volgt je vinger als je die ervoor heen en weer beweegt; alsof je contact maakt met het beestje. Zij kunnen dus goed zien. En het grappige is dat ze ineens ergens op kunnen springen. Zo vangen ze overigens ook hun prooi. Op de foto zie je een vrouwtje met haar oranjeachtige ‘snor’. Vorig jaar zag ik overdag een ander en heel klein springspinnetje, een Huisspringspin. Deze probeerde zich te verstoppen in de voeg van de buitenmuur.

Spinnen en spuiten

Een andere spin die ik op de buitenmuur vond is de Huismuursluiper (wat een naam!), die weer een bodemjachtspin is. Ik denk dat het deze soort is, want bij de meeste spinnen weet je pas welke soort het is na bestudering van de geslachtsorganen. Ik zag deze sluiper overdag, maar het is eigenlijk een nachtelijke jager. Het is best een groot beest. Zij vangen hun prooi met spinsel aan de ondergrond. Dat doet de Getijgerde lijmspuiter (nog zo’n prachtige naam!) ook, maar dan met lijm/kleefstof. Deze spin heb ik alleen in huis gezien.

Kraamweb

Buiten in de tuin kom je nu geregeld Kraamwebspinnen tegen. Soms zie je een vrouwtje die een enorme eicocon met zich meedraagt. Maar als de jongen gaan uitkomen, bouwt ze een kraamweb en zijn de jongen erbinnen redelijk veilig. Het vrouwtje bewaakt dit nest goed.

Kraamwebspinnen en nog veel meer vind je in de tuin en in en om je huis. Wil je meer weten wat ik allemaal gezien heb in het Kadoelerduin, dan kun je dat lezen op de website van de Kadoelerscheg.

Heb je vragen, stuur dan een bericht naar henk@wilmkebreek.nl

Ik kom net uit de achtertuin en heb er een paar Grote brandnetels uit getrokken. Ze stonden te dicht tegen het pad. Het waren jammer genoeg wel mooie planten met grote sappige bladeren (op die plek is de aarde waarschijnlijk te rijk aan stikstof). De mooie, maar vervelende bladeren van brandnetels zijn ook nog eens eiwitrijk en dat is ideaal voor rupsen van vlinders, die snel willen groeien. Dat komt omdat brandnetel veel eiwit bevat. Het drooggewicht aan eiwit kan zelfs oplopen tot 40 procent en dat is meer dan van soja! Die komt tot ca 37 procent. 

Voordat ik de plant eruit trek, bekijk ik wel eerst de bladeren goed om te zien of er rupsen en eitjes zitten. Of bij spinsel van dubbelgevouwen bladeren, dan zit er misschien een rups van een Atalanta in. Het is geen lekker klusje en daarom doe ik voor de zekerheid eerst tuinhandschoenen aan. Hele kleine eitjes zal ik waarschijnlijk over het hoofd zien. Maar gelukkig staan er op andere plekken ook nog groepjes brandnetel. 

Viervlekbrandnetelsnuitkever

Het valt mij in de afgelopen jaren op dat er naast vlinders ook nog nachtvlinders en andere insecten dol op brandnetel zijn. Ik heb eens in mijn archief gekeken welke insectennamen er het woord ‘brandnetel’ bevatten en vond er zeven, waarvan sommige echte tongbrekers: de Brandnetelmot, de Bonte brandnetelmot, de Brandnetelbladroller, het Donker brandnetelkapje, de Viervlekbrandnetelsnuitkever, de Brandnetelbladgalmug en de Brandnetelblindwants. En dan zijn er ook nog de eerder genoemde rupsen van dagvlinders die van brandnetels leven, zoals Dagpauwoog, Kleine vos, Gehakkelde aurelia, Atalanta, Distelvlinder en het Landkaartje.

Rupsje-nooit-genoeg

Vooral voor vlinders is het heel handig dat, enerzijds, het volwassen dier goed kan vliegen, bloemen met veel nectar kan vinden en die kan uitzuigen met zijn lange roltong. En geschikte waardplanten kan vinden om haar eitjes af te zetten. En anderzijds de rups, als een zak met een mond en een anus, op een ideale waardplant eigenlijk alleen maar hoeft te eten en te groeien. En dat gaat razendsnel! De rupsen hebben geen last van de brandharen. Ze hebben zich helemaal aangepast aan het gif (oa mierenzuur), dat in de brandharen zit. Maar als wij mierenzuur op onze huid krijgen, dan ontstaan er blaren. Zelfs door mijn tuinhandschoenen heen! Wil je meer weten over brandnetels en vlinders, ga dan naar brandnetelvlinders.

Heb je vragen, mail dan naar henk@wilmkebreek.nl