Eindelijk vliegt er een wesp in de tuin. Het is nu augustus en dit jaar nog steeds geen Limonadewesp (Gewone wesp of Duitse wesp) gezien. Twee jaar geleden nog twee nesten, maar vorig jaar geen en dit jaar dus ook niet. Niet één dit jaar. Echt jammer. Wie er wel zat zijn Franse veldwespen. Hij ziet er iets anders uit, vooral goed te zien aan de oranje voelsprieten. Als hij vliegt, hangen zijn poten ook als een uitgeklapt landingsgestel onder zijn lijf. De Franse veldwesp is ook veel rustiger en is beter te benaderen. Limonadewespen lijken op haaien die in het koraalrif naar vis jagen. Ze vliegen tussen de struiken en planten door en onderzoeken elk bubbeltje op een blad of het een spinnetje, vliegje of rupsje is. Eerst wordt de poten en vleugels afgebeten en dan kan het verse vlees naar het nest. Volwassen wespen voeden zich met nectar, maar de larven zijn dus echte carnivoren. Zij worden goed verzorgd. Als tegenprestatie scheiden die larven een zoetige vloeistof uit, waar de werksters dol op zijn. In het voorjaar zie je volwassen wespen nog wel nectar zoeken bij bloemen, maar langzamerhand worden ze door de larven steeds meer bijgevoerd. Ook de toegang tot het hol wordt schoongehouden, zodat de invliegroute goed open blijft. Zo rond augustus zijn die larven verpopt en valt de zoete afscheiding weg. Dit is echt een ‘cold turkey’ voor ze en dan is alle zoetigheid op tafel een mooi alternatief… Dat er dit jaar zo weinig wespen zijn, kan met het koude voorjaar te maken hebben, omdat er dan ook weinig andere insecten zijn om zich mee te voeden. Ook de vele regen werkt niet mee. Regenbuien verstoren net uitgekomen wespen. Ze kunnen hun nest dan niet goed terugvinden. Verder kunnen nesten in de grond onderlopen of wegspoelen.
Graafwespen
Maar er zijn gelukkig ook andere soorten wespen te vinden, zoals graaf-, metsel- en sluipwespen. Een soort die op de bekende wesp lijkt is de Bijenwolf, een graafwesp die op Honingbijen jaagt. De bij wordt verdoofd om daarna de voedzame maaginhoud eruit te drukken. Die wordt geconsumeerd. Het vrouwtje brengt de verdoofde bij naar het nest waar dan een ei op of in de buurt gelegd wordt. De larve die uit het ei kruipt heeft dan een verse voedselvoorraad voorhanden. Eerst worden alle niet essentiële delen gegeten. Een eng idee dat je als prooi door blijft leven, terwijl er al een groot deel van je weg is… Deze manier van jongen verzorgen zie je bij veel soorten wespen. De Bijenwolf houdt van droge gebieden, zoals op de hei, maar komt steeds meer in de stad voor. Je zou denken dat betegelde trottoirs en tuinen een hindernis zijn, maar juist onder een trottoirtegel je nest maken biedt ook een zekere bescherming!
Een andere graafwesp is de Cicadendoder. Er zijn meerde soorten Cicadendoders, maar omdat deze Cicadendoder een Schuimcicade predeert, is het vrij zeker dat dit de Gorytes laticinctus is. Andere soorten Cicadendoders zoeken andere soorten cicades. Heel specifiek dus. Vanaf een foto zijn Cicadendoders moeilijk te determineren.
De Kleine zeefwesp en de Harkwesp zie ik zelden in de tuin. Deze laatste lijkt op een Gewone wesp, maar aan de groene ogen zie je meteen dat het wat anders is. Hem heb ik één keer gespot. Eigenlijk is die meer in de duinen te vinden, waar ze op grote (zweef)vliegen jagen voor hun jongen. Misschien was hij aangetrokken door de grote zandhopen door grondwerkzaamheden om huizen te bouwen in de Bongerd.
Ook Blokhoofdwespen hebben het voorzien op (zweef)vliegen. Zij nestelen niet in de grond, maar in dood hout. Van de buurvrouw heb ik een mooie appelstam gekregen, waarin veel gaten met verschillende diameter zijn geboord. Die vinden ze heel interessant, net als het insectenhotel. Het was er de afgelopen maand een komen en gaan. Ik heb ze nooit met prooien of bouwmateriaal gezien, maar een stuk of zes wespen gingen een gangetje in en uit en in en uit.
Van de Pottenbakkerswesp weet ik wel dat ze een nest gebouwd hebben. Hiervan waren enkele individuen actief met bouwmateriaal. Meerdere gangen in dood hout en in bamboe zijn gebruikt om hun nesten te maken. Ze zoeken vervolgens kleine spinnetjes die ze het hol in proppen waar dan een eitje bij gelegd wordt. Maar ja, al dat eten is voor een andere wesp, zoals de Hongerwesp of Goudwesp, ook weer interessant. Ze parasiteren namelijk op Pottenbakkerswespen. En zo wordt het netwerk duidelijk waar ieder insect zijn rol speelt. Elke soort probeert zich zo productief mogelijk te vermenigvuldigen, maar het heeft altijd één of meerdere tegenhangers die de explosieve groei van een soort in toom houdt.
Metselwespen
Als je kleine motjes door de tuin ziet fladderen, dan heb je ook kans op Muurwespen. Zij zoeken namelijk hun rupsen als voedsel voor hun larven. Om ze te lokken een nest te maken, zijn er blokken leem geplaatst. Ze gebruiken die graag als bouwmateriaal. De Goudwesp houdt dat allemaal goed in de gaten. Zodra ze de kans krijgt, legt zij haar eitjes bij de verlamde prooien. Haar eitjes komen eerder uit, eten de larven van de Muurwesp en de overige voedselvoorraad. Goudwespen parasiteren ook op Deukmetselwespen. Die kwam ik eerst tegen op bloeiend Zevenblad en later in het jaar was ze actief in het insectenhotel. Urntjeswespen ten slotte maken van het leem een klein urntje, waarin een eitje wordt afgezet en waar later ook weer kleine rupsen van nachtvlinders bij worden geplaatst. Zo’n urntje zou ik graag eens willen vinden…
En dan zijn er nog heel veel sluipwespen, zij parasiteren ook op andere insecten of spinnen, maar daar heb ik het een ander keertje over.
Die Limonadewesp die ik vorige week eindelijk zag, heb ik achtervolgd. Ik wilde haar nest wel eens vinden. In plaats daarvan vloog ze pardoes op een spinnenweb om van de spinnenprooi te smullen. Nu kon ik hem eens rustig bekijken. Het bleek geen Gewone wesp te zijn, maar een Duitse wesp. Ik moest het even opzoeken, maar je kunt het zien aan de kop van het beestje. Die is bij de Duitse wesp bijna helemaal geel en bij een Gewone wesp zit er een zwarte middenstreep over de lengte van de kop, in de vorm van een zwart anker. En bij het achterlijf zie je bij Gewone wespen zwarte stippen die verbonden zijn met zwarte banden. Bij Duitse wespen zijn de stippen en de banden juist gescheiden. Niet dat het veel uitmaakt, want ook Duitse wespen kunnen in augustus lastig worden aan tafel…
Meer over wespen, ga naar: https://www.ahw.me/indexwespen.html
Graafwespen: https://www.natuur-dichtbij.nl/wespen/graafwespen/
Metselwespen: https://www.bestuivers.nl/Portals/5/Publicaties/Bijengasten_Hoofdstukken/Bijenhotelgasten_h17.pdf
Als je vragen hebt, neem dan gerust even contact met mij op: henk@wilmkebreek.nl
Henk van Alst