Je kunt ze nu overal makkelijk vinden: Kruisspinnen. Ik heb vanochtend even een rondje door de tuin gemaakt en zie er zo een stuk of 15. Meestal zijn er vrouwtjes te vinden, maar dit jaar heb ik bewust eens naar mannetjes gezocht én heb er één gevonden. Helemaal achteraan bij de sloot in de Hedera. Een mooi beschut plekje, een meter boven de grond, beetje uit de wind en goed te zien. (Vandaag zitten er overigens vier vrouwtjes.) Hij is kleiner dan het vrouwtje, maar toch een stevige jongen met twee duidelijke, knotsvormige tasters. Daarmee bevrucht hij het vrouwtje na een heel voorzichtige toenaderingspoging. (Dit doet hij door aan de draden van het web met het vrouwtje te plukken. Daarmee onderdrukt hij haar agressie en brengt haar in baltsstemming.) Twee dagen later was hij weg. Toch opgegeten door het vrouwtje? Of door een vogel?
Komkommerspin
Maar nog iets interessants, ten minste voor mij: een Komkommerspinnetje in juni. Ik wist niet van zijn bestaan en dacht meteen iets bijzonders gevonden te hebben, maar nee hoor. Het is een algemene soort… Het is ook een Kruisspinachtige, net zoals er nog 33 andere soorten op Waarneming.nl te vinden zijn, waarvan vijf soorten Komkommerspinnen. In de tuin heb ik tot nog toe vier soorten Kruisspinachtigen gevonden.
De Gewone komkommerspin is op foto eigenlijk niet te onderscheiden van een Tweeling-komkommerspin. Dan moet je echt met een microscoop het geslachtsorgaan bekijken om de verschillende soorten te onderscheiden. Dat determineren heb ik wel gedaan tijdens de Spinnendag op de Wilmkebreek-inventarisatie in 2020 met Taxon Expeditions. Maar dat is niet makkelijk. Het blijft dus onduidelijk wat er nou zat.
Platte wielwebspin
Nog een soort kruisspin is de Platte wielwebspin, de Spin Van Het Jaar 2017. Tot nu toe twee keer gezien, maar toch ook weer een algemeen voorkomende spin. Zodra je hem aanraakt, trekt hij alle poten in en houdt zich muisstil. Overdag verstopt hij zich goed, zoals tussen de leien van het huis of op de grillige schors van een wilg. ’S avonds komt hij tot leven en zit dan middenin zijn 70 cm. grote wielweb. Deze spin leeft van nachtvlinders. Hij schijnt niet zo giftig te zijn.
Wespspin
En dan twee jaar geleden in de Betonie-border. Zit er zo’n 30 cm boven de grond ineens een forse Wespspin! Hij doet bijna tropisch aan met die felle kleuren, poten die paarsgewijs gehouden worden en een opvallende witte zigzagband op het web. Deze mediterrane spin heeft zich de laatste 20-30 jaar steeds noordelijker verspreid en komt inmiddels ook op de Waddeneilanden voor. Dat gebeurt door hun taktiek van ballooning; het zweven aan draden, volgens EIS Nederland:
De jonge spin steekt zijn achterlijfspunt, waar de spintepels zitten, omhoog en produceert een draad die door opstijgende lucht omhooggaat. Wanneer de draad zo lang is dat hij de spin kan dragen laat deze los en de spin zweeft als aan een ballon met de luchtstroom mee omhoog en weg. Dit wordt vooral gedaan op dagen dat er thermiek is. Het zal duidelijk zijn dat het een reis vol risico’s is, want waar de kleine spin terecht zal komen is ongewis. Het is een strategie die vaak wordt gezien bij soorten die veel jongen voortbrengen.
Meer of minder
Ook een Kruisspin legt in de herfst veel eitjes in een eicocon en bewaakt die. In het voorjaar komen de jonge spinnen uit het ei en verspreiden zich dus via ballooning. En al die spinnen worden weer belaagd door vogels of insecten, zoals de Gevlekte kruisspinnendoder, een sluipwesp die ze vliegend uit het web haalt. Op een open plekje in zand graaft ze een nest, waar de spinnen voedsel zijn voor haar larven.
Of het goed gaat met de Kruisspin is nog onduidelijk. Dit jaar bijvoorbeeld tel ik behoorlijk wat spinnen, maar ik had het idee dat dat vorig jaar een stuk minder was. En dan denk je meteen dat dat te maken heeft omdat er veel minder insecten zijn. Omdat Kruisspinnen zo veel insecten wegvangen, zou je ook kunnen denken dat hoe minder spinnen er zijn, des te meer insecten er blijven leven…
Ik merk wel dat van verschillende soorten insecten de aantallen jaarlijks flink kunnen verschillen. Dat zal bij spinnen net zo zijn. Zo vind ik dit jaar veel minder Langpootmuggen en geen Slakkendoders. En ik ben verbaasd over de enorme aantallen Snorzweefvliegen. Waarom? Geen idee.
Meer over spinnen van Noordwest-Europa: https://ednieuw.home.xs4all.nl/Spiders/spidhomeNL.htm of kijk bij de spinnenwerkgroep van EIS.
Henk van Alst, henk@wilmkebreek.nl
