25 april 2023
Al vroeg in het voorjaar wilde ik een mezennestkast schoonmaken en had het alvast een tijdje op de grond klaargezet. Eindelijk kwam het ervan. Maar zodra ik het kastje openmaakte, zag ik hem zitten: een Kruidhangmatspin. Ik wist natuurlijk nog niet welke soort Hangmatspin het was, want ze lijken nogal op elkaar. Maar aan de grootte, maximaal vijf millimeter, en dat hij ondersteboven aan zijn web hing, wist ik wel dat het om een Hangmatspin ging. Ik lees later in de Basisgids Spinnen (een leuk boekje met prachtige foto’s van 70 soorten en heldere beschrijvingen ervan) dat er meer dan 200 soorten Hangmatspinnen in Nederland voorkomen. Gelukkig kon ik er nu zelf rustig een foto van maken. Dat het een volwassen mannetje was, zag ik aan het uiteinde van de voorste twee tasters. Die zijn groter dan bij een vrouwtje. Daar zitten zijn geslachtsorganen; ingenieuze copulatieorgaantjes met o.a. een reservoir waar sperma bewaard wordt. Vaak zijn verschillende soorten spinnen pas van elkaar te onderscheiden aan de hand van hun geslachtsorganen. De vrouwtjes lijken mannetjes te lokken met sexluchtjes!
Hangmatspinnen komen algemeen voor; buiten in de tuin, maar ook binnen in de schuur of in het kippenhok (zie foto). Ze hangen ondersteboven in hun driedimensionale web; een horizontaal, matachtig web met vaak verticaal op- en aflopende draden. Een ingewikkelder web dan het wielweb van bijvoorbeeld een Kruisspin. Als een vijand nadert, dan moet een Kruisspin zich als de wiedeweerga laten vallen. Daarom zitten ze ook altijd ondersteboven in hun web. Sommige wespen zijn in de loop der tijd Spinnendoders geworden. Sommige soorten Spinnendoders zijn gespecialiseerd om een spin uit hun web te halen. Die wordt dan verdoofd, naar het hol van de wesp gebracht en dient als voedsel voor haar eigen jongen. Dat lukt nog goed met een spin in een wielweb, maar haal maar eens een spin uit een hangmatweb…
Uit onderzoek blijkt dat dit soort spinnendoders op de geur afgaan van 2D-webbouwende spinnen. (Lees meer hierover uit het formidabele boek ‘De Wesp’ van Seirian Sumner’, uitgeverij Nieuw Amsterdam.)
Het kost een Hangmatspin een paar dagen om zo’n ingewikkeld web te bouwen. En dat is wel in hun voordeel, want ze zitten er dus relatief veilig in. Deze 3D-bouwers zijn dan ook evolutionair jonger.
Vliegt er een prooi tegen zo’n verticale draad, dan valt het op de ‘mat’. De spin snelt van onderen toe en bijt de prooi door het spinsel heen en injecteert die met gif. Het lichaam in de prooi wordt al een beetje voorverteerd en hoeft alleen nog maar leeggeslurpt te worden.
Omdat de buik van de spin meestal naar boven staat, is die donkergekleurd en valt niet zo op. De rug is dan meestal lichter.
Wil je zelf ook eens zien welke spin in je huis of tuin voorkomt, download deze zoekkaart dan eens.
Henk van Alst, henk@wilmkebreek.nl
