Natuurwaarden polder

Hoofdgroenstructuur

De Wilmkebreekpolder maakt deel uit van de hoofdgroenstructuur van Amsterdam. Die hoofdgroenstructuur is te zien op een interactieve kaart op de website van de gemeente Amsterdam. Hieronder is een kopie weergegeven. Op de kaart is met een kleur aangegeven welke typering voor een groengebied van toepassing is. Voor de Wilmkebreekpolder blijkt de typering ‘ruigtegebied / struinnatuur’ te gelden. In werkelijkheid klopt dit natuurlijk niet want de agrarische polder is niet vrij toegankelijk. De gemeente Amsterdam heeft het voornemen om de huidige hoofdgroenstructuur te vernieuwen en te actualiseren, zie pagina Beleidskader HGS. Tot zolang is onderstaande kaart nog van toepassing.

Natuurwaardekaart

De gemeente Amsterdam heeft van alle grote groengebieden op haar grondgebied de natuurwaarde bepaald (zie het rapport ‘Natuurwaarden in kaart’, 25 mei 2016, gem. Amsterdam). De natuurwaarde wordt uitgedrukt in een getal tussen 1 (weinig waarde) en 5 (topnatuur op landelijke schaal), en wordt bepaald op grond van een waardering voor zaken als biodiversiteit, natuurlijkheid, vervangbaarheid en bijdrage aan de ecologische structuur.

Een kaartje met de door de gemeente toegekende natuurwaarden voor de gebieden in onze omgeving is hieronder weergegeven. De gebieden die onder de gemeenten Landsmeer en Oostzaan vallen (waaronder het Ilperveld en het Twiske) zijn niet in de kaart opgenomen. Aan de Wilmkebreekpolder is in 2016 de waarde 3 toegekend, 1 punt hoger dan bij de eerdere natuurwaardebepalingen van 2002 en 2009. Deze verhoging is waarschijnlijk te danken aan een hogere waardering voor het onderdeel biodiversiteit (die een waarde 3 op een schaal 1 – 5 kreeg).  Uit het kaartje blijkt dat grote delen van het aangrenzende Waterland eveneens een natuurwaarde 3 hebben. Beter scoren de Noorder IJplas (linksboven op de kaart, een gebied met rietvogels, kleine zoogdieren, en een zeldzame brak-waterfauna) en de Kadoelerscheg – Kadoelerbreek (rechts naast de Wilmkebreekpolder, een gebied met rietlandjes, rietkragen, broedende ijsvogels, amfibieën, vlinders, en libellen): beide gebieden hebben een natuurwaarde 4.

Het streven van de Commissie Natuur is om de Wilmkebreekpolder nog een punt verder te laten stijgen op de natuurwaardeschaal. Mogelijkheden voor verhoging van de natuurwaarde liggen met name in de onderdelen ‘bijdrage aan de ecologische structuur’ en ‘biodiversiteit’. De biodiversiteit is de laatste jaren al flink toegenomen dank zij het agrarisch natuurbeheer en het in de praktijk ontwikkelde gunstige waterbeheer (waarbij de bodem in de winter nat mag zijn en drainagegreppels vol water staan), maar de de soortenrijkdom (van planten én dieren) kan in de komende jaren nog verder groeien.

Bij de laatste natuurwaardebepaling van 2016 zijn voor het onderdeel biodiversiteit alleen de soorten beschouwd, die zijn opgenomen in de lijst beschermde soorten van de oude ‘Flora- en Faunawet’. Deze lijst omvat verschillende soortgroepen. Van deze soortgroepen heeft de gemeente Amsterdam de groepen zoogdieren, broedvogels, reptielen, amfibieën, sprinkhanen, libellen, dagvlinders en planten in de waardering meegenomen. De ‘natte natuur’ is buiten beeld gebleven, waardoor o.a. de groep vissen niet is beschouwd. De natuurwaarde van een groengebied is een belangrijk gegeven binnen het geheel van de ruimtelijke ordening. De bestemming van een groengebied met hoge natuurwaarde zal niet licht gewijzigd worden.

Ecologische structuur

Een andere belangrijke grootheid die de stad Amsterdam hanteert voor groengebieden op haar grondgebied is de ecologische structuur. Op de onderstaande kaart is te zien dat de ecologische structuur bestaat uit een netwerk, dat de groene gebieden in Amsterdam met elkaar verbindt. Planten en dieren kunnen zich langs de verbindingszones door de stad verspreiden en hebben daardoor betere overlevingskansen. Het is de bedoeling van de gemeente Amsterdam om bestaande barrières in de ecologische structuur, zoals wegen en andere infrastructurele werken, zoveel mogelijk passeerbaar te maken. Op de kaart zijn de geplande acties aangegeven. Wij ondersteunen dit streven van harte en zouden graag zien dat de Wilmkebreekpolder via de omringende natte en groene infrastructuur, waaronder de Kadoelerbreek, Zijkanaal I en het riviertje Twisk, verbonden wordt met de andere groengebieden in Noord en met het nabije Waterland. Met name een soort als de Haas, die regelmatig in de polder wordt gezien, zou hiervan kunnen profiteren.

Gewijzigde wetgeving

De ‘Flora- en Faunawet’ is per 1 januari 2017 opgegaan in de ‘Wet Natuurbescherming’. Het ligt in de bedoeling dat deze wet op zijn beurt met ingang van 2022 wordt vervangen door een ruimere, nieuwe wet met de naam ‘Omgevingswet’. In de huidige, nu nog geldende Wet Natuurbescherming is de oude lijst beschermde soorten van de Flora- en Faunawet vervangen door een nieuwe lijst. Ten opzichte van de oude lijst zijn ruim 100 soorten geschrapt maar er zijn ook circa 80 andere soorten toegevoegd. In ieder geval zijn alle in Nederland van nature voorkomende vogels beschermd (categorie 1, ca. 290 soorten). Daarnaast zijn er twee andere categorieën van beschermde soorten: de soorten die worden beschermd op grond van de Europese Habitat-richtlijn (categorie 2, in totaal 74 soorten planten, terrestrische zoogdieren, vleermuizen, mariene zoogdieren, vissen, amfibieën, reptielen, vlinders, libellen, kevers en weekdieren), en de ‘nationale’ soorten (categorie 3, in totaal 157 soorten planten, terrestrische zoogdieren, mariene zoogdieren, amfibieën, reptielen, vissen, vlinders, libellen, kevers en kreeften). Afgezien van de soortgroepen vlinders, libellen en kevers zijn geen andere insecten-groepen opgenomen in de wet. Ook is het aantal opgenomen insectensoorten per soortgroep erg beperkt. Zeer veel insectensoorten zijn dus ‘vogelvrij’ en mogen in geval dat bijvoorbeeld schade wordt toegebracht aan gewassen, bestreden worden.

Voor de Nederlandse flora en fauna zijn zogenaamde ‘rode lijsten’ opgesteld van soorten die bedreigd worden in hun voortbestaan. Een soort die op een rode lijst staat verdient extra aandacht bij het beheer en de bescherming. Opname van een bedreigde soort op de rode lijst biedt evenwel geen garantie dat de soort ook op de lijst ‘beschermde soorten’ van de Wet Natuurbescherming staat of daarin wordt opgenomen. Zo staan bijvoorbeeld vele zeldzame soorten planten, paddenstoelen, mossen en korstmossen, en vrijwel alle soorten zeldzame insecten (behalve enkele soorten dagvlinders, libellen en kevers) niet op de lijst beschermde soorten.

Bij de eerstvolgende natuurwaardebepaling door de gemeente Amsterdam zal waarschijnlijk de nieuwe lijst ‘beschermde soorten’ van de Wet Natuurbescherming of een vergelijkbare lijst als uitgangspunt worden genomen. Voor de Wilmkebreekpolder zal dit geen grote veranderingen geven. Alle soorten vogels die in de polder voorkomen, blijven van belang en tellen mee in de waardering. Daarnaast blijven waarschijnlijk alle andere soorten van belang die nu op de lijst beschermde soorten van de Wet Natuurbescherming staan. De onderstaande tabel geeft een overzicht van soorten die in de periode 2011-2020 in de Wilmkebreekpolder en aangrenzende tuinen zijn waargenomen én op de lijst beschermde soorten van de Wet Natuurbescherming staan.

Met name soorten van de soortgroepen zoogdieren, vleermuizen, amfibieën, en vlinders zijn waargenomen en tellen dus mee. Bij het beschermingswerk voor de polder zal aan deze soorten extra aandacht worden besteed. Uiteraard zijn zeer veel andere soorten waargenomen in de polder en in de omringende tuinen, maar deze soorten komen niet op de lijst ‘beschermde soorten’ voor.